KONCENTRACJA U DZIECI

KONCENTRACJA

Zdolność koncentracji uwagi przydaje się właściwie w każdej dziedzinie życia od najmłodszych lat: w szkole, w domu, na boisku piłkarskim. Czym jest koncentracja uwagi oraz jak ją "wytrenować".

Wiecie czemu piłkarze zakładają czasem korki w jaskrawych kolorach? Po to, by rozproszyć przeciwnika. Najdrobniejsze szczegóły, które odwodzą umysł od głównego celu potrafią zaważyć na wyniku całego meczu. Lekcja na dziś: koncentracja

Co to jest koncentracja uwagi?

Koncentracja uwagi to proces, w którym umysł ignoruje pewne bodźce, a otwiera się na inne np. jadąca autobusem osoba, która czyta książkę ignoruje szum i rozmowy innych pasażerów, by rozumieć czytany tekst. Albo kiedy dziecko, któremu właśnie prawi się kazanie, pochłonięte jest swoim telefonem tak, że choćby rodzic "stał na rzęsach" nie zauważyłoby tego.

Zawodnik podczas meczu musi kontrolować własny ruch, zwracać uwagę na innych zawodników i wiele specyficznych dla dyscypliny szczegółów. To, co powinien ignorować, żeby nie tracić czasu na zbędne operacje umysłowe to wołania z trybun, światła i niektóre własne myśli (np. co powinien zjeść następnego dnia na śniadanie). Wydajność koncentracji, zdolność do jej ukierunkowania, to jedne z kluczowych umiejętności w sporcie.

Z czego się składa koncentracja?

Tak zwany model Nideffera opisuje koncentrację na dwóch wymiarach szeroka - wąska i zewnętrzna - wewnętrzna. To znaczy, że koncentracja działa w czterech różnych obszarach.

Szerokim - zewnętrznym: ważna w sportach zespołowych gdy trzeba spostrzegać duże pole gry, wielu zawodników i interakcje między nimi.

Szerokim - wewnętrznym: niezbędna do strategicznego oglądu gry i analizy jej przebiegu. Pomaga gdy trzeba stworzyć alternatywny plan działania, przypomnieć sobie instrukcje trenera. Osoba charakteryzująca się takim stylem uwagi będzie dobrym, twórczym strategiem.

Wąskim - zewnętrznym: skupienie na celu (np. na koszu podczas rzutu), blokowanie czynników rozpraszających by całą uwagę poświęcić jednej określonej rzeczy.

Wąskim - wewnętrznym: odczuwanie sygnałów z ciała i rozumienie ich, trzymanie się jednej myśli (np. by walczyć do końca i nie poddawać się). Osoba skupia się na swoich myślach lub odczuciach z ciała, by w danej chwili zareagować prawidłowo

Jak wytłumaczyć dziecku czym jest koncentracja uwagi?

Na początek weź jakąś zabawkę dziecka i postaw w dowolnym miejscu w pokoju. Przyjrzyjcie się wspólnie co jeszcze widzicie dookoła. A teraz zgaś wszystkie światła w pokoju, weź latarkę i nakieruj na wcześniej wybraną zabawkę. Ile zbędnych rzeczy widać teraz? Tak właśnie działa koncentracja. To nasza wewnętrzna latarka, która pozwala widzieć to, co ważne a ignorować to, co zbędne.

Starszym dzieciom w podobnie zabawowy sposób można tłumaczyć szeroki i wąski zakres koncentracji uwagi. Potrzebna będzie kartka papieru i kredki. Na kartce rysujemy boisko, matę, scenę lub inną przestrzeń, na której odbywają się rozgrywki danego sportu. Na środku rysujemy obiekt, który reprezentuje daną dyscyplinę - piłkę, buty, siodło, gogle... (oczywiście możemy też wydrukować gotowe obrazki, byle dało się na nich później pisać). Następnie przygotowujemy (może wspólnie z trenerem) zestaw zdań, które odnoszą się do różnego funkcjonowania uwagi w danym sporcie np. "skupiam się na tarczy”, "patrzę gdzie są inni zawodnicy”, "przypominam sobie instrukcje trenera”. Odczytujemy je kolejno i rozmawiamy z dzieckiem, jakiej uwagi wymaga realizacja opisanej czynności. Stwierdzenia odnoszące się do uwagi szerokiej dziecko wpisuje w pole gry a te odnoszące się do wąskiej w obiekt reprezentujący.

Takie ćwiczenie można przygotować razem z trenerem i innymi rodzicami i przeprowadzić z całym zespołem np. w ramach zabawy integracyjnej lub spotkania mikołajkowego.

Jak ćwiczyć koncentrację?

Ćwiczenia ciała - nadmiernie pobudzony lub zestresowany zawodnik, niezależnie od wieku będzie miał trudności z koncentracją. Problem w szkole potrafi zepsuć trening z ulubioną drużyną, dlatego warto wcześniej porozmawiać z dzieckiem. Zamknięcie oczu, kilka głębokich oddechów (np. w drodze na zajęcia) i powiedzenie sobie, że teraz idzie się robić coś innego to proste ćwiczenie, które może pomóc dziecku nauczyć się oddzielania tego co dzieje się na treningu i wszędzie indziej. Dzięki temu, z czasem, będzie potrafiło znaleźć sobie bezpieczną odskocznię w trudnych chwilach.

Ważna jest też świadomość ciała. Młodzi sportowcy z reguły i tak lepiej niż rówieśnicy odczytują sygnały z ciała, jednak umiejętność ta wymaga stałego treningu. Uspokajający, powolny oddech może pomóc na bolące ze stresu ciało, również napinanie kolejno wszystkich mięśni i rozluźnianie ich dobrą metodą na zrelaksowanie zdenerwowanego ciała. Jeśli zawodnikowi potrzeba trochę ognia to seria krótkich szybkich wydechów rozpali tlącą się w nim iskierkę.

Chcąc pomóc dziecku przygotować się mentalnie do zawodów, tak by koncentrowało się na tym co ważne i nie ulegało dystraktorom można zrobić klika rzeczy.

Po pierwsze próba kostiumowa. Zazwyczaj ćwiczy się w innych strojach niż występuje a kostium czy uniform bywa czasem mniej wygodny. Ubranie, w którym nie czujemy się w pełni swobodnie niepotrzebnie rozprasza. Jeśli sport jest drużynowy to dobrze by mali zawodnicy rozpoznawali się w jednolitych barwach (ćwiczenie w uniformach pomaga też w spajaniu zespołu i budowaniu poczucia przynależności).

Po drugie można w domu czy na treningu zainscenizować cały przebieg zawodów, wyjście na matę, boisko, scenę. To sprawi, że dziecko przyzwyczai się do tej nietypowej sytuacji, oswoi ją, będzie wiedziało jak wygląda i co ma robić. Ponadto to wspomaga pewność siebie. Wkładając strój, malec zmienia się ze zwykłego dziecka w zawodnika. Proces ubierania się przed zawodami można zaaranżować w przygodę, w której młody człowiek staje się bohaterem fantastycznej historii. Każdy kolejny element stroju może odnosić się do jakiegoś ważnego elementu gry np. wkładając koszulkę myśli o swojej drużynie i zespołowej grze "pamiętam o podaniach i uważaniu na innych zawodników”, spodenki czy buty mogą symbolizować szybki bieg lub zwroty akcji itd.

Po trzecie można przyjechać wcześniej na miejsce zawodów i zapoznać się z nim. Wiedząc co gdzie jest, czy to duża czy mała sala, czy trawa jest śliska, czy mata dobrze odbija etc. dziecko zaznajamia się ze środowiskiem i podczas rozgrywki szczegóły otoczenia nie rozproszą go i może robić to, co najważniejsze - cieszyć się swoim sportem i dobrze bawić.